Proste zabawy logopedyczne powinny być codziennością każdego dziecka. Poniżej przedstawiam przykłady ćwiczeń, które wspierają rozwój mowy dziecka i stanowią profilaktykę logopedyczną. Są wśród nich:

•    ćwiczenia oddechowe
•    ćwiczenia artykulacyjne
•    ćwiczenia słuchowe
•    ćwiczenia motoryczne 

Ćwiczenia oddechowe – kształtowanie prawidłowych nawyków oddechowych

Ćwiczenia oddechowe są ważne, zwłaszcza gdy dziecko nawykowo oddycha przez usta. By uaktywnić również nos, najlepiej proponować maluchowi zabawy w wąchanie, wciąganie powietrza nosem i wydmuchiwanie go ustami. Na kolejnym etapie dziecko uczy się pobierać powietrze równocześnie i nosem, i ustami – to naturalny wdech w toku mowy

Propozycje zabaw logopedycznych – ćwiczenia oddechowe

1. Dmuchanie na różne lekkie przedmioty, które można przesuwać, np. kolorowe piórka lub kroplę wody na stoliku.
2. Zdmuchiwanie płomienia świeczki lub dmuchawców.
3. Naśladowanie chrapania.
4. Wprawianie oddechem w ruch wiatraczka.
5. Przenoszenie przy użyciu słomki małych elementów, np. papierowych listków na rysunek drzewa.

Ćwiczenia artykulacyjne – przygotowanie do prawidłowej wymowy

Usprawnianie pracy mięśni artykulacyjnych, czyli języka, warg i podniebienia, wpływa na sposób wymowy głosek. Proste ćwiczenia, zwane “gimnastyką języka”, aktywizują aparat mowy, tak aby przy wymowie konkretnych głosek dzieci w prawidłowy sposób układały język lub wargi, np. przy głoskach t, d, l, n, s, z, c, dz szeroki język unosi się do wałka dziąsłowego za górnymi siekaczami i nie wysuwa się pomiędzy zęby, a przy głoskach p, b, m obie wargi stykają się ze sobą. Zaproponowane ćwiczenia można wykonywać przed lusterkiem, aby dziecko miało możliwość kontrolowania ruchów wzrokiem.

Propozycje zabaw logopedycznych – ćwiczenia artykulacyjne

1. Wysuwanie języka i poruszanie nim.
2. Zlizywanie z warg i podniebienia masła orzechowego, miodu lub kremu czekoladowego.
3. Unoszenie płaskiego języka do podniebienia.
4. Liczenie językiem zębów.
5. Sięganie językiem do tylnych zębów górnych.
6. Przejeżdżanie językiem po dziąsłach i zębach przy zamkniętej buzi.
7. Wysyłanie buziaków i cmokanie.
8. Nadymanie policzków i pokazywanie, jak powoli uchodzi powietrze z balona
9. Przesadne ziewanie.
10. Puszczanie baniek mydlanych.
11. Picie wody przez słomkę lub robienie burzy w szklance wody przy użyciu słomki.
12. Gryzienie twardych pokarmów (np. surowej marchewki), jedzenie łyżką oraz picie z kubka.

Ćwiczenia słuchowe – rozwijanie słuchu fonematycznego

To, jak dziecko słyszy, jest niezwykle istotne. Nie chodzi tu jedynie o słuch fizyczny. To, że dziecko słyszy, gdy mówisz do niego szeptem, nie oznacza, że jego mózg różnicuje zbliżone do siebie dźwięki mowy. 2 W ćwiczeniach słuchowych chodzi bowiem o rozwój umiejętności rozróżniania najmniejszych dźwięków mowy (fonemów) – słuch fonematyczny (fonemowy).

Dzięki słuchowi fonematycznemu (fonemowemu) dziecko potrafi rozróżniać podobne głoski, np. p-b, sz-s, co przekłada się na umiejętność rozróżniania podobnych wyrazów, np. pąk – bąk, kasa – kasza, a także analizy i syntezy głoskowej, czyli wyodrębniania dźwięków ważnych dla zrozumienia wypowiedzi. Zaburzenia słuchu fonematycznego powodują trudności w rozumieniu i wykonywaniu poleceń, zapamiętywaniu i powtarzaniu dłuższych zdań, wierszyków czy piosenek, a także utrudniają nabywanie umiejętności czytania i pisania ze słuchu.

1. Rozłożenie przed dzieckiem przedmiotów lub kart z realistycznymi zdjęciami obiektów oraz poproszenie go, by podało ten przedmiot lub tę kartę, którego nazwa została wypowiedziana. Ze starszymi dziećmi można trenować dzielenie wyrazów na sylaby, np. dziecko wskazuje parasol i mówi: pa-ra-sol.
2. Odgadywanie dźwięków, które wydają różne przedmioty (np. pralka, odkurzacz, instrument muzyczny, radio) na podstawie nagrań z wydawanymi przez nie odgłosami. Podpowiedź mogą stanowić karty z ilustracjami tych obiektów.
3. Podawanie sobie piłki z wymówieniem sylaby – osoba, która łapie, musi dodać kolejną sylabę, tak aby powstał sensowny wyraz, np. ka-sa, o-czy, ko-tek.
4. Zabawy w domino głoskowe, czyli wymyślanie wyrazu na głoskę, na którą skończył się poprzedni wyraz.
5. Szukanie rymów oraz wymyślanie jak najwięcej wyrazów zaczynających się lub kończących na daną głoskę.

Miłej zabawy.